Het afgelopen jaar hebben er zich in mijn huis een aantal meertalige dichtbundels verzameld. Ik vind het fascinerend om vertalingen in verschillende talen met elkaar te vergelijken – mits ik ze kan lezen – en op zoek te gaan naar overeenkomsten en verschillen in taal en interpretatie.

In de zomer van 2018 kreeg ik een beurs en was ik een van de twee Edwin Morgan Translation Fellows aan de Scottish Universities Summer School (SUISS). Ik mocht het hele literatuurprogramma volgen, zes weken lang, en hoefde zo ongeveer alleen mijn vlucht te betalen. Het was fantastisch en ik heb veel geleerd.

Edwin Morgan was een geliefde Schotse dichter en vertaler en tevens de eerste Makar, de Schotse dichter des vaderlands. De andere fellow, Svieta uit Oekraïne, vertelde me dat ze de gedichten van Edwin Morgan aan het vertalen was. Zo kwam ik op het idee om dat ook te doen, en om een bundel van ons werk te maken. Dat zou een mooie manier zijn om Edwin Morgan te bedanken, aangezien we dankzij zijn nalatenschap de zomer van ons leven hadden!

De coördinatoren van de summerschool waren meteen enthousiast, ook omdat het in 2020 honderd jaar geleden is dat Edwin Morgan werd geboren. Inmiddels is onze anthology bijna klaar. We hebben het gedicht ‘Strawberries’ vertaald naar het Nederlands, Afrikaans, Kroatisch, Hebreeuws, Mandarijn en Oekraïens en voorzien van commentaren van de vertalers. Momenteel zijn we bezig met de redactie en binnenkort wordt onze baby uitgegeven door Tapsalteerie, een kleine Schotse uitgever die vooral poëzie uitgeeft.

Als de anthology er is en een zeker virus dit toelaat, zullen we de bundel over een tijdje in Edinburgh presenteren. Daar kijk ik reikhalzend naar uit, want inmiddels ben ik al twee jaar niet op Britse bodem geweest!

Goed, terug naar meertalige dichtbundels. Mijn collectie bestaat uit:

In geval van liefde – Hannah van Wieringen, 2015, Het Liegend Konijn: één gedicht vertaald in alle officiële talen van de Europese Unie, met inbegrip van (nu nog) Gaelic en Maltees.

‘In de geschiedenis met mensen erin / is niet één mens nooit iets kwijtgeraakt’ is een dichtregel uit het gedicht die ik erg mooi vind. Het is een prachtig inzicht, maar het doet me ook denken aan het aloude vertaaladagium ‘traduire, c’est trahir’, oftewel vertalen is verraden, je raakt vaak iets kwijt.

Tien stoute katjes – Mensje van Keulen, met tekeningen van Jan Jutte, 2001, Atlas: ‘Tien Stoute Katjes’ in twaalf talen, vertaald door studenten Nederlands van buiten Nederland tijdens de Zomercursus Nederlandse Taal en Cultuur in Zeist. Het boek werd in 2001 bekroond met een Gouden Penseel, vanwege de fraaie illustraties.

Omdat de tweede en vierde regel van ieder couplet moeten rijmen, hebben de vertalers zich aardig in bochten moeten wringen. En zo kan het gebeuren dat de Italiaanse katjes tijdens een feestje aan wijn gaan, terwijl ze in alle overige talen die ik kan lezen (Engels, Duits, Zweeds, Frans, Portugees, Roemeens, Pools) aan het bier gaan!

Poem Express XXS – gedichten voor kinderen, editie 2007: Kinderen die gedichtenposters maken. Mijn favoriete poster uit dit boekje is deze hieronder, over een luie katachtige (boskat, serval, wilde kat). Aan de vier vertalingen kun je zien dat een kindergedicht vertalen ook moeite kost: het Pools rijmt sterk en is buitengewoon compact.

Poem Express – gedichten voor kinderen – Editie 50, gedichtenposters, maar ook gedichten van ‘volwassen’ dichters. Mijn persoonlijke favoriet is het gedicht ‘Bekentenis’ van Bart Moeyaert in het Nederlands, Engels, Duits en Frans, dat speelt met de taal die mensen gebruiken om hun liefde te verklaren: van een aarzelend ‘I like you’ of ‘Ich mach dich’ tot voluit ‘Je t’aime’ of ‘Ik hou van je’. Je kunt de boel ook nog door elkaar hussselen:

Ik mag je.
No, it’s not that I like you;
j’ai besoin de toi –
das meine ich.

Sweet hè? Okay, bien, peut-être je suis een beetje ein weiches Ei 🙂

Tot slot vast een voorproefje van ‘Strawberries’, een gedicht dat goed past bij deze verzengende zomerhitte.

Watch this space: als onze anthology uit is, zal ik daar natuurlijk over schrijven!

Fijne zomer,
Anna